Dit is het programma van de 11e editie van Pool tot Pool van zaterdag 11 maart 2017.
10:00 – 10:30 Opening van de zaal.
10:30 – 10:45 Welkomstwoord door dagvoorzitter Anneke de Leeuw
10:45 – 11:30
Mees van Rhijn en Leerlingen St. Michaël Collega
De (ver)kleur(ing) van de ijsbeer, posterpresentatie door APECS
Sinds 2005 organiseert Jack Kauw, een scheikunde docent van het St. Michaël College in Zaandam, voor 16 van zijn Havo en VWO leerlingen een studiereis naar Spitsbergen. Een onderdeel van het selectieproces is het onderzoek dat de leerling op of over Spitsbergen gaat uitvoeren.
Mede vanwege zijn onderzoeksvoorstel was Mees van Rhijn uit 6 VWO afgelopen zomer mee naar het Hoge Noorden. Hij wilde weten waardoor de ijsbeer verkleurt; ze komen als witte cubs uit het sneeuwhol, maar al snel verliezen ze die witte kleur. Na een uitgebreid literatuuronderzoek bleek dat niet eerder onderzocht te zijn! Mees vertelt in deze presentatie hoe hij met experimenten erachter is gekomen waardoor de ijsbeer vaak wat gelig is. Na zijn bijdrage aan Pool tot Pool kijkt u vast met iets andere ogen naar foto’s van de “King of the Arctic”.
Jack Kauw zal de presentatie van Mees inleiden. Hij geeft een overzicht van de meest aansprekende werkstukken van de afgelopen 10 jaar die door zijn leerlingen over Spitsbergen zijn gemaakt. Twee daarvan zijn van afgelopen schooljaar:
– De gulden regel in rendiergeweien
– De 3-dimensionale reconstructie van de 17e eeuwse traankokerij van Middelburg op Smeerenburg.
12:00 – 12:45
Dr. Peter Bijl
De reconstructie van klimaat en oceanografie van het zuidelijk halfrond.
Dr. Peter Bijl is als docent-onderzoeker verbonden aan Universiteit Utrecht. Peters onderzoek richt zich op de reconstructie van klimaat en oceanografie van het zuidelijk halfrond. Peter is geïnteresseerd in hoe atmosferisch CO2 en de tectonische beweging van aardplaten het klimaat op Antarctica en de oceanografie rond Antarctica hebben bepaald vanaf de tijd dat de dinosaurussen uitstierven tot vandaag de dag. Aan de hand van de studie naar microfossielen in oceaansediment heeft Peter samen met collega’s veel ontdekt over de klimaatcondities op en rond Antarctica in het geologische verleden. Peter is in 2010 mee gegaan op een onderzoeksschip van het Integrated Ocean Drilling Program, die erop gericht was om oceaansedimenten van vlakbij de Antarctische ijskap op te boren die het geschiedenisboek van de Antarctische ijskap representeren. De wetenshappelijke resultaten zijn uitgebreid aan bod gekomen in wetenschappelijke publicaties en in de media.
Zijn onderzoek richt zich erop om te onderzoeken hoe stabiel de Oost-Antarctische ijskap was in tijden in het geologische verleden, toen CO2 door natuurlijke oorzaak ook hoog was. Door te onderzoeken hoe de veranderingen van de ijskapgrootte samenvallen met klimaatveranderingen in het verleden kunnen we veel te weten komen over hoe de ijskap in de toekomst gaat reageren op de klimaatverandering. Tijdens zijn lezing legt hij uit waarom we zo veel moeite hebben om de ijskapsmelt te voorspellen voor de toekomst, de grote mismatch tussen theoretische gevoeligheid en de observaties van de ijskap.
Hij legt uit hoe we van het geologische verleden kunnen leren over de toekomstige ijskap en presenteer hoe de Antarctische regio veranderd is van een tropisch klimaat naar de huidige ijskapwereld.
Peter is naast zijn onderzoek, eveneens werkzaam bij de LPP Foundation, een stichting ingebed in de Universiteit Utrecht, dat faciliteert het gebied van paleobotanie en palynologie en organische geochemie door middel van contractonderzoek.
12:45 – 13:45 Lunchpauze
In de pauze worden foto’s vertoond van Arctische en Antarctische reizen.
13:45 – 14:30
Heather Carroll
De vormen van de Inukshuk
Wie wel eens in Canada geweest is, heeft er zeker weleens een gezien; een steenmannetje. Deze steenmannetjes zijn gebouwd door de Inuit en worden Inukshuk genoemd. De verschillende vormen hebben verschillende betekenissen en zijn zo belangrijk dat hij ook op de vlag van Nunavut prijkt.
Kunstenares Heather Carroll is half Inuit en studeerde aan de School of Fine Arts, Universiteit van Toronto, Canada. Zij is lid van de Labrador Inuit Association (Nunatsiavut) en heeft zich verdiept in vormen van de Inukshuk. Op Pool tot Pool zal ze vertellen over de verschillende vormen en de geschiedenis ervan.
Deze lezing is in het Engels.
Website van Heather Carroll
14:50 – 15:35
Floris van den Berg
99 dagen zonder zon op de zuidpool
Floris van den Berg is huis- en expeditie-arts en heeft overwinterd in het Concordia-station op Antarctica. Afgesloten van de buitenwereld, doet hij voor ESA onderzoek naar de effecten die dit heeft op het menselijk lichaam. Dit is ter voorbereiding van eventuele toekomstige expedities naar Mars.
Hoewel hij nu nog op de Zuidpool zit, heeft hij toegezegd na thuiskomst op Pool tot Pool over zijn onderzoek te komen vertellen.
Onderzoek naar de meest extreme plaats op aarde in Nieuwsuur.
Blog van Floris van den Berg, Wanderlustdoc.
16:00 – 16:45
Dr. Ingrid Tulp
Trekroutes en overwinteringsplekken.
Dr. Ingrid Tulp werkt als onderzoeker bij Wageningen Marine Research. Ze is de dagelijks begeleider van Rob van Bemmelen die in zijn PhD project de trek van zeevogels (kleine en kleinste jagers en grauwe franjepoten) onderzoekt. Jagers zwerven het grootste deel van hun leven over de wereldzeeën. Alleen om te broeden komen ze twee maanden aan land. Ze broeden in het hele arctische gebied. Met behulp geolocators (kleine loggertjes die de positie van de vogels vastleggen) brengen we de trekroutes, pleisterplaatsen en overwinteringsplekken in kaart.
We proberen de trekroutes te koppelen aan de ecologie van de verschillende soorten en vragen te beantwoorden als: waarom trekken kleinste jagers allemaal naar hetzelfde overwinteringsgebied voor de Afrikaanse westkust, terwijl kleine jagers veel minder honkvast zijn?
In deze bijdrage brengen geven we een overzicht van het onderzoek tot nu toe. Deze kennis is uitermate relevant om in de toekomst belangrijke gebieden op zee te kunnen beschermen.